Genealogie, sibbekunde of stamboomonderzoek is een discipline van de geschiedkunde die zich bezighoudt met voorouderlijk onderzoek en de afstamming van een familie. Het mag niet verward worden met gezinsgeschiedenis.

Link naar de stamboom van de families: Volbe(r)da, Klaassen, Wolters, Bijl, Bous en Slijkhuis

Herkomst van achternamen

Achternamen komen op verschillende manieren tot stand: de naam kan betrekking hebben op de voornaam van een van de ouders, schoonouders of grootouders; dit heet een patroniem. Een voorbeeld is Willem Janszoon, afgekort tot Willem Jans. De achternaam kan verband houden met de aardrijkskundige plek waar men vandaan komt (toponiem), bijvoorbeeld Jan Elsen (van de plaats Elsen), maar ook Piet van de Ven (uit een veengebied) of Van Langendonck (afkomstig van een lange Donk). Geografische toenamen bleken vroeger doorgaans op een hogere afkomst te wijzen. In de Nederlandstalige familienamen is er een tweedeling op te merken binnen de geografische familienamen: toenamen met herkomstvoorzetsels werden hoger geëvalueerd dan samengestelde naamsvormen eindigend op -man(s). Vergelijk Van den Bosch met Bosmans.^[1]

In Vlaanderen, Brabant, Oost-Nederland en Engeland komt een bijzondere vorm van toponiemen voor: herberg- en boerderijnamen. Mensen vernoemden zich naar de boerderij of herberg waarin ze woonden, zoals Leferink of Groot-Kromkamp.

Door verschrijvingen van ambtenaren en geestelijken zijn vele achternamen in de loop van de tijd verbasterd. Verbruggen naast Vanbrugge, Van Brugge of Dupont komen voor, zodat het uitzoeken van dergelijke familienamen een hele klus kan zijn. Daarentegen kwam het fenomeen vernoemen vroeger veelvuldig voor, zodat een bepaalde voornaam of een kleine variatie daarop regelmatig weer bij de nakomelingen werd toegepast, wat weer enigszins houvast biedt.

Onder het regime van Napoleon werd bij de Franse wet van 20-25.09.1792, decreet van 17.06.1796 de burgerlijke stand vastgelegd. In Vlaanderen werd met de eerste burgerlijkestandregisters begonnen in hetzelfde jaar 1796. In het hertogdom Brabant en in Vlaanderen waren de familienamen in 1500 al bijna overal gestabiliseerd, zodat dit niet echt een probleem opleverde.

In het huidige Nederland werd met de invoering van de burgerlijke stand in 1811 iedereen verplicht een achternaam te voeren. In bepaalde streken van Nederland kan het voor een genealogisch onderzoeker echter problemen opleveren, omdat een familie ineens van achternaam veranderde. Het aannemen van een achternaam werd vastgelegd in de zogenaamde registers van naamsaanneming, die onderdeel van het bevolkingsregister zijn.

Nakomelingen, grafisch weergegeven als parenteel